تدوین راهنمای بالینی ارائه مراقبت مشارکتی خانواده‌محور در بیماران مبتلا به اختلالات روانی مزمن مراجعه‌کننده به مراکز درمانی
به گزارش روابط عمومی دانشکده پرستاری و مامایی، دانشجوی دکتری تخصصی پرستاری، راضیه ده بزرگی، سه شنبه 5 اردیبهشت ماه جاری، از پایان نامه دکتری خود با عنوان: تدوین راهنمای بالینی ارائه مراقبت مشارکتی خانواده‌محور در بیماران مبتلا به اختلالات روانی مزمن مراجعه‌کننده به مراکز درمانی ، در تالار معرفت دانشکده متبوع دفاع کرد
.
او گفت: : بیماری‌های روانی مزمن پایدار و عودکننده هستند و نیاز به درمان و مراقبت مداوم دارند، امروزه به كاربستن رویکرد مشارکتی و مدیریت مراقبت مورد توجه قرار گرفته است. به منظور بهبود کیفیت مراقبت، استفاده از مداخلات خانواده‌محور بر اساس بهترین شواهد حاصل از راهنماهای بالینی توصیه می‌شود. این مطالعه با هدف تدوين راهنماي بالینی منطبق بر شرایط كشور ایران در خصوص مشارکت مراقبین غیررسمی در مراقبت از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، افسردگي اساسي و اختلال دوقطبي انجام شد.
ده بزرگی در ادامه گفت: پژوهش حاضر يك مطالعه تركيبي اكتشافي است كه با استفاده از طرح كيفي-كمي متوالي (QUAL quan) بر اساس مراحل بومی‌سازی راهنماهای بالینی ارائه شده توسط شبکه¬ی بین¬المللی راهنماهای بالینی در سه فاز اصلی برنامه‌ریزی ، و بومی‌سازی و نهایی‌سازی راهنمای بالینی انجام شددر بخش كيفي مطالعه، از تحلیل محتوای مرسوم استفاده شد. با 34 مشاركت‌كننده از كاركنان نظام سلامت، بیماران و مراقبين آنها، با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند به صورت چهره به چهره مصاحبه‌هاي عميق نيمه‌ساختار انجام شد و تا زمان اشباع داده‌ها ادامه داشت. نمونه‌گیری و تجزیه و تحلیل داده‌ها به طور همزمان انجام گرديدو برای ضبط، پياده‌سازي و تحلیل مصاحبه‌ها از روش گرانهایم و لاندمن استفاده شد. در ادامه جستجوي شواهد، از سال 2000 تا 2021، ده پایگاه داده الکترونیکی با استفاده از چك ليست پريزما جستجو شد. 27 مقاله مرتبط و یک پایان نامه از میان 6956 مطالعه بازیابی و ارزیابی کیفیت آنها از طریق چهار ابزار استاندارد ارزیابی شد. مطالعات خوب، متوسط تا ضعیف رتبه‌بندی شدند. مطالعات بررسي و نظرات مختلف مورد بحث قرار گرفت و داده ها استخراج شدند. جستجوي راهنماهاي بالینی بین‌المللی نيز در هفت پایگاه داده انجام شد. راهنماهایی که معیارهای کیفیت را برآورده می‌کردند با ابزار اگري دو توسط ارزيابان مستقل نقد شدند. توصیه‌های راهنما‌ها استخراج و با توصیه‌های حاصل از مرور سیستماتیک و تحقیقات کیفی ترکیب شدند. نقد راهنماهاي باليني در فاز دوم و نقد توصيه‌هاي استخراج شده جز كمي پژوهش را تشكيل داد. توصيه‌هايي که با بافت ایرانی مطابقت نداشتند حذف شدند و توصیه‌هایی با عبارات مشابه بازنویسی شد. توصیه‌های انتخاب شده و اصلاح شده به فارسی ترجمه شد.
دانشجوی دکتری تخصصی پرستاری، اضافه کرد: در بخش پژوهش كيفي نتایج نشان داد که موانع زیادی برای همکاری خانواده در مراقبت از بیماران مبتلا به اختلالات روانی مزمن وجود دارد. بر این اساس، سه مقوله اصلی از داده‌ها استخراج شد: "دست‌اندازهاي‌مشاركت‌خانواده‌در‌سير‌درمان"، "خانواده همراه بيمار در طيف سلامتي"، "تسهيل گرهاي مشاركت خانواده در مراقبت". شواهد جستجوي نظام‌مند نيز شامل 11 کارآزمایی بالینی تصادفی سازی شده (از 19 مقاله)، یک کارآزمایی تصادفی شده شاهدی، سه مطالعه با روش ترکیبی (از 3 مقاله و 1 پایان نامه)، و یک مطالعه کیفی (از 4 مقاله) بود. کیفیت هفت مطالعه خوب، 15 مطالعه با کیفیت متوسط و هفت مورد بی کیفیت بود. بر اساس تحقیقات کیفی با کیفیت متوسط تا بالا، مراقبت مشارکتی خانواده محور یک مداخله قابل قبول در نظر گرفته شد. اگرچه چند مطالعه از آن حمایت کردند. در مجموع 573 توصیه از 17 کتاب، 10 سند ملی، 16 راهنماي باليني، 27 مقاله و 31 پایان‌نامه انگلیسی و فارسی و نيز ادغام با نتايج حاصل از پژوهش كيفي شناسایی شدند. پس از ارزيابي اول، 467 توصیه امتیاز مناسب، 106 توصیه دارای امتیاز نامشخص و هیچ یک از آنها امتیاز نامناسبی دریافت نکردند. پس از ادغام آنها، 433 نمره مناسب و 98 نمره نامشخص دریافت کردند. پس از جلسه حضوری تیم تحقیق، 7 مورد به دلیل شباهت با هم ادغام شدند و 91 توصیه در پنل دوم به صورت حضوري و مجازي ارزيابي شد. در نهایت 526 توصیه شناسایی شدند.
او گفت: ارائه راهنمای باليني مراقبت مشارکتی خانواده¬محور در بیماران مبتلا به اختلالات روانی مزمن مراجعه¬کننده به مراکزدرمانی مبتنی بر مستندات حاصل از مطالعه کیفی و كمي می¬تواند منجر به بهبود کیفیت زندگی بيماران مبتلا به اختلالات رواني مزمن و خانواده¬هايشان شده، بهبود كيفيت مراقبت و كاهش ارائه مراقبت مجزا را به دنبال داشته و نيز می¬تواند در فرآیند درمان، آموزش، سیاستگذاری و نیز پژوهش مفید واقع شود و برای مراکزدرمانی روانپزشکی ایران کاربرد خواهد داشت.
گفتنی است اساتید راهنمای پایان نامه راضیه ده بزرگی، مالک فریدونی مقدم و محسن شهریاری و استاد مشاور نامبرده ابراهیم مقیمی سارانی بودند.
همچنین داوری پایان نامه یادشده را : مسعود بهرامی، موسی علوی،غلامرضا قاسمی و امرالله ابراهیمی به عهده داشتند.
